Το Θείο Πέος

Στην σελίδα αυτή της Ελευθεροτυπίας έχει μιά καλή ανάλυση για τον σαματά που είχε προκαλέσει το έργο του Thierry de Cordier πριν από 6 περίπου χρόνια. Το οποίο φασιστικά "κατέβηκε" από την έκθεση που το φιλοξενούσε διότι ενόχλησε τα ευαίσθητα μάτια των χριστιανών.... Μπορείτε να δείτε και εδώ την απάντηση του καλλιτέχνη.

Θα σταθώ όμως σε 2-3 σημεία που λέει για τον Leo Steinberg.
Αντιγράφω...



"Ο Λίο Στάινμπεργκ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους μελετητές της ιστορίας της τέχνης και έχει ειδικευτεί στην ανάλυση της Αναγέννησης. Η έρευνά του στις αρχές της δεκαετίας του '80 τον οδήγησε στη μελέτη για τη σεξουαλικότητα του Χριστού στους πίνακες της εποχής.


Για πρώτη φορά τόλμησε να αναλύσει την αναπαράσταση των γεννητικών οργάνων του Χριστού στην τέχνη της Αναγέννησης και κατέληξε σε σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία ανατρέπουν τις μέχρι τότε εδραιωμένες βεβαιότητες της εικαστικής (αλλά και θεολογικής) κριτικής.

Η επιχειρηματολογία του Στάινμπεργκ συνοδεύεται από 200 πίνακες της εποχής. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι είναι αναγκαία η αναφορά σε πολυάριθμα παραδείγματα, έτσι ώστε να πειστεί ο αναγνώστης ότι οι ισχυρισμοί του είναι βάσιμοι και δεν στηρίζονται σε κάποιες εξαιρέσεις.


Οι πίνακες αυτοί (που θα μπορούσαν εύκολα να αυξηθούν σε χίλιους κατά τον συγγραφέα) έχουν ένα κοινό παρονομαστή: απεικονίζουν με ευκρίνεια το πέος του νηπίου ή του ενήλικα Χριστού. Προέρχονται από δεκάδες καλλιτέχνες της περιόδου από τον δέκατο τέταρτο ώς τον δέκατο έκτο αιώνα. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες είναι Ιταλοί (Μαντένια, Μπελίνι, Βερόκιο, Τισιανός κ.ά.), αλλά εκπροσωπούνται και καλλιτέχνες από τις βορειότερες ευρωπαϊκές χώρες.



Η κεντρική θέση της μελέτης είναι ότι αυτές οι απεικονίσεις δεν μπορούν να ερμηνευτούν από την ακαταμάχητη κλίση προς «το νατουραλισμό» που χαρακτηρίζει τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Αυτή η εύκολη εξήγηση θεωρείται εντελώς πλανημένη από τον Στάινμπεργκ. Ο συγγραφέας απορρίπτει επίσης το ενδεχόμενο να εξηγηθούν τα απεικονιζόμενα γεννητικά όργανα από τη μίμηση των κλασικών προτύπων, όπου η γυμνότητα είναι κοινό στοιχείο. Ουσιαστικά όλοι οι προηγούμενοι ιστορικοί έχουν υποστηρίξει ότι η μίμηση της κλασικής εποχής ενίσχυσε τη νατουραλιστική τάση και το γυμνό θείο σώμα πρέπει να ερμηνευτεί μ' αυτό τον τρόπο.



Ομως ο Στάινμπεργκ πάει παρακάτω: Διαπιστώνει ότι δεν αρκεί στους ζωγράφους να εμφανίζουν τον Ιησού σε πλήρη γυμνότητα, αλλά καθιστούν τα γεννητικά του όργανα κεντρικό στοιχείο της σύνθεσής τους. Σε σκηνές γέννησης τα γεννητικά όργανα του θείου βρέφους επισημαίνονται από το χέρι της μητέρας ή του ίδιου του βρέφους, ενώ οι προσκυνητές Μάγοι συχνά εμφανίζονται να κοιτούν προς την περιοχή του σώματος του Ιησού μεταξύ του ομφαλού και των γεννητικών οργάνων. Κατά την αναπαράσταση της περιτομής και πάλι αναδεικνύεται το πέος σε κεντρικό στοιχείο, ενώ παρόμοια εμμονή συναντάται και σε πολλές απεικονίσεις της Μητέρας και του Βρέφους. Αλλά ακόμα και μετά τη Σταύρωση, το τέλος και την αποκαθήλωση, το χέρι του νεκρού Χριστού παρουσιάζεται συνήθως πάνω στη βουβωνική χώρα, επισημαίνοντας τη σχέση σεξουαλικότητας και θανάτου.



Η ερμηνεία του Στάινμπεργκ στηρίζεται στα θεολογικά δεδομένα της εποχής. Σύμφωνα με την ανάλυσή του, η απεικόνιση και η εμμονή στη σεξουαλικότητα του Χριστού πηγάζει από το χριστιανικό δόγμα της πλήρους ενανθρώπισης: Δεν νοείται «ενσαρκωμένο» θείο χωρίς τη σεξουαλική του πλευρά. Αυτό δεν σημαίνει ότι παύει ο Ιησούς να είναι αγνός κατά τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης (ένα ζήτημα που αποπειράθηκαν να αντιμετωπίσουν νεότεροι καλλιτέχνες). Ομως η αγνότητά του αυτή δεν προκύπτει από κάποια ανικανότητα ή αναπηρία, αλλά από τη συνειδητή απόκρουση των πειρασμών της σάρκας.


Ο Στάινμπεργκ στηρίζει την ανάλυσή του στην Δ' Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451) που καταδίκασε το μονοφυσιτισμό και αποφάνθηκε ότι οι δύο φύσεις του Ιησού υπήρξαν ολοκληρωμένες και τέλειες: «τέλειον τον αυτόν εν Θεότητι και τέλειον αυτόν εν Ανθρωπότητι, Θεόν αληθώς και Ανθρωπον αληθώς τον αυτόν εκ ψυχής και σώματος». Ανάλογη είναι η διατύπωση του Απόστολου Παύλου στην Επιστολή προς Εβραίους: «Ου γαρ έχομεν αρχιερέα μη δυνάμενον συμπαθήσαι ταις ασθενείαις ημών, πεπειραμένον δε κατά πάντα καθ' ομοιότητα χωρίς αμαρτίας» (Δ', 15).



Ο Χριστός, λοιπόν, έπρεπε να είναι απολύτως ολοκληρωμένο άτομο από κάθε άποψη, και ο στόχος του αναγεννησιακού καλλιτέχνη ήταν να τον αναπαραστήσει υπ' αυτήν τη μορφή. Αυτό που σήμερα μπορεί να μας μοιάζει βέβηλη ή ακόμα και αντιχριστιανική επιμονή, είναι κατά τον Στάινμπεργκ η ρητή έκφραση μιας θεολογικής πεποίθησης!

Εκεί που αρχίζουν να δυσκολεύουν τα πράγματα είναι όταν διαπιστώνει ο ερευνητής ότι σε ορισμένους πίνακες εικονογραφείται ορθωμένο το παιδικό πέος του μικρού Χριστού, προκειμένου να τονιστεί η ανθρώπινη φύση του και η ζωτικότητά του.



«Για προφανείς λόγους, αυτό το γεγονός δεν έγινε ποτέ αντικείμενο σχολιασμού», παρατηρεί ο Στάινμπεργκ. Αλλά από το πλήθος των σχετικών παραδειγμάτων συμπεραίνει ότι εκείνη την εποχή δεν προκαλούσε σκάνδαλο αυτή η εικόνα.

Από το 1550, όμως, τα ήθη έπαψαν να ανέχονται παρόμοιες σκηνές. Οι πίνακες άρχισαν να αποσύρονται, ή να σκεπάζονται τα επίμαχα σημεία με επιζωγραφήσεις.

Ενας μικρός αριθμός πινάκων που επισημαίνει ο Στάινμπεργκ θέτουν ακόμα πιο δύσκολα ζητήματα. Πρόκειται για σκηνές με τον Χριστό Πάσχοντα ή Νεκρό και στις οποίες διακρίνεται καθαρά ερεθισμένο το ανδρικό μέλος. Σε όλους αυτούς τους πίνακες το σημείο αυτό του σώματος του Ιησού είναι σκεπασμένο από το περίζωμα ή κάποιο μακρύτερο ένδυμα, αλλά δεν αμφισβητείται ότι διαγράφεται σαφώς το ορθωμένο του πέος. Αλλωστε οι ζωγράφοι της Αναγέννησης φημίζονται για την ικανότητά τους να αποδίδουν κάτω από την πτύχωση των ενδυμάτων τις ανατομικές λεπτομέρειες του ανθρώπινου σώματος.



Ας δει κανείς την περίφημη «Πιετά» του Ζακ Μπελάνζ ή τον αντίστοιχο πίνακα του Βίλεμ Κέι ή και το «Ιδού ο Ανθρωπος» του Μάρτεν βαν Χέεμσκερκ και το «Χριστός πάσχων» του Λούντβιγκ Κρουγκ.

Μια πρώτη ερμηνεία που προτείνει ο Στάινμπεργκ είναι η προφανής: Το πέος συμβολίζει τη δύναμη, την εξουσία. Πρόκειται για έναν πανάρχαιο συμβολισμό, που υπογραμμίζεται από την επίσης αρχαία αναλογία του σεξουαλικού ερεθισμού με την ανάσταση. Ανάλογο συμβολισμό διακρίνει ο συγγραφέας και στο περίζωμα του Λάζαρου, στην κολοσσιαία εικόνα του Σεμπαστιάνο ντελ Πιόμπο, στην οποία συνεργάστηκε ο Μικελάντζελο."




Αυτά και άλλα πολλά μας λέει ο Steinberg που για να είμαι ειλικρινής το βιβλίο του δεν έχω διαβάσει ακόμα. Το πέος συμβολίζει πολλά πράγματα μα τα κυριότερα αυτά που αναφέρονται παραπάνω. Ένας αρχαιότατος συμβολισμός που "δανίστηκαν" και οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Φυσικά επειδή ο φθόνος του είναι μεγάλος και από όλα τα φύλλα γρήγορα εξαλείφθηκε στην χριαστιανική τέχνη. Φροντίζουν για αυτό τα εκάστοτε ιερατεία. Ας ελπίσουμε ότι η λογοκρισία δεν θα γίνει μορφή τέχνης και πως δεν θα βάζουμε φωτιές σε ότι δε μας κάθεται καλά στο μάτι. Ούτε θα επιβαλόμαστε στους άλλους επειδή έτσι μας αρέσει. Διότι σε άλλους μπορεί να αρέσει αλλίως.
Αυτά.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Tyler Durden που με προμηθεύει ιδέες και υλικό απλόχερα!!!

υπό Klaus Nomi - Just One Look